Jakie książki obyczajowe Stefana Żeromskiego warto przeczytać – najlepsze propozycje

Stefan Żeromski

Prozaik publicysta, dramaturg, dramatopisarz – Stefan Żeromski. Nie istnieje chyba osoba w Polsce, która choćby nie słyszała tego nazwiska. Aż cztery razy był nominowany dla Nagrody Nobla, niestety nigdy jej nie otrzymał. To autor, który w niezwykły sposób ukazywał proces odnajdywania w sobie miłości do ojczyzny, problemy społeczne, ubóstwo i sytuację chłopów robotników. Jakie książki obyczajowe Stefana Żeromskiego warto przeczytać? Oto 6 najlepszych propozycji.

Stefan Żeromski – kim był?

Stefan Żeromski pochodził z rodziny szlacheckiej, która wpoiła mi tradycje patriotyczne. Nic początkowo nie wskazywało na to, że zostanie pisarzem, bowiem studiował on w Instytucie Weterynaryjnym w Warszawie. Później, żeby zarobić na studia, zajął się guwernerką. Mieszkając za granicą, pracował w bibliotece w Szwajcarii, a po powrocie do Polski zaczął pisać. Jego debiut miał miejsce w Tygodniku Powszechnym w roku 1889. Jakie powieści są jego najlepszymi powieściami obyczajowymi?

1. Syzyfowe prace

Powieść Syzyfowe prace ukazała się po raz pierwszy w tygodniku Nowa Reforma w 1897 roku. Zaliczana jest do kanonu lektur i klasyki literatury polskiej. Sam tytuł Syzyfowe prace sugeruje już nam, że Stefan Żeromski raczy swoich czytelników pesymizmem, melancholią i rozczarowaniem. Akcja tej powieści nie jest zbyt wartka, pokazuje ona bowiem w bardzo dosadny sposób proces rusyfikacji. Pisarz przedstawia nam cały przekrój społeczeństwa będącego pod zaborem rosyjskim.

Widzimy w powieści, że tytułowe syzyfowe prace, to żmudny i bezowocny proces wynaradawiania młodych Polaków, który przeprowadzany był w szkołach w bezwzględny i odrażający sposób. Stefan Żeromski ukazuje także sytuację młodzieży polskiej, która była zdana wyłącznie na siebie.

2. Ludzie bezdomni

W powieści Ludzie bezdomni Stefan Żeromski ukazuje nam życie lekarza, Tomasza Judyma, który tylko i wyłącznie dzięki swojej ciężkiej pracy i uporowi zdobył wykształcenie. Zaczął pomagać ubogim dlatego, że sam wywodził się z nizin społecznych.

Jego koledzy lekarze nieustannie krytykowali bezinteresowną pomoc bohatera Ludzi bezdomnych autorstwa Stefana Żeromskiego. Jak potoczą się losy tego lekarza o wielkim sercu? Czy zakocha się w ubogiej szlachciance Joasi, która musi tułać się po domach zamożnych ludzi, pracując jako nauczycielka? Marzeniem Joasi jest założenie rodziny z Tomaszem, jednak czy to marzenie się spełni?

3. Popioły

Kiedy Stefan Żeromski pokazał światu Popioły, odniosły one natychmiastowy sukces. Popioły opisują historię ludzi powracających do Polski z pól bitewnych Europy. Główny bohater, szlachcic Rafał Olbromski, popada w kłopoty, a po wypędzeniu z domu przez ojca trafia na dwór księcia Gintułta. Trafiając w kręgi masonerii, spotyka dawnego przyjaciela – Krzysztofa Cedrę. Przez wieści przynoszone przez byłych legionistów, przyjaciele dołączają do armii napoleońskiej, żeby walczyć o wolność.

4. Przedwiośnie

Polska odzyskała niepodległość, a w Rosji trwa krwawa rewolucja, przed którą ucieka Cezary Baryka. Ten bohater powieści Przedwiośnie, wykreowany przez Stefana Żeromskiego, niegdyś zwolennik rewolucji, widzi już tylko jej ciemne strony. Ale niestety Polska również nie jest dla niego rajem obiecanym, bo oferuje mu tylko biedę.

Cezary ma problem z określeniem kim jest, kogo popiera, postanawia więc korzystać z życia, bawić się, nie zważając na uczucia innych. Romansuje z kobietami, sprowadzając liczne kłopoty, a sam w Warszawie angażuje się w życie polityczne.

5. Dzieje grzechu

Stefan Żeromski stworzył także dzieło bardzo odważne, które wywołało gwałtowne reakcje: jedne wyrażały zachwyt, inne rozczarowanie erotyczną tematyką powieści Dzieje grzechu. Wśród zarzutów pojawiły się oskarżenia o erotomanię, tworzenie powieści pozbawionej sensu. Jednak reakcje te wywołał najprawdopodobniej fakt, że była to pierwsza tak odważna powieść w dziejach literatury polskiej.

Bohaterka powieści Dzieje grzechu została przedstawiona przez Stefana Żeromskiego jako młoda dziewczyna, łamiąca wszystkie panujące zasady. Ewa zakochuje się w mężczyźnie wynajmującym pokój w jej rodzinnym domy. Problem polega jednak na tym, że lokator Łukasz jest żonaty, a po bezowocnych próbach uzyskania rozwodu, porzuca Ewę.

6. Zamieć – trylogia

Stefan Żeromski napisał trylogię Zamieć w latach 1916-19, a jej tematem przewodnim są losy polskiego szlachcica i jego krewnego. Żeromski skupia się w tych powieściach na wątkach obyczajowych, romansowych, a także na porządku społecznym w oczach bohaterów idealistów. Akcja toczy się nieco przed i w trakcie I wojny światowej w czterech miejscach – Galicji, Włoszech, Francji i Kongresówce.

Ryszard Nienaski, młody architekt, tworzy wiele projektów reformatorskich, a ponieważ odziedziczył sporą sumę pieniędzy, ma możliwość wprowadzania ich w życie. Kiedy ginie, a jego żona umiera, ojciec żony Nienaskiego dziedziczy wszystkie pieniądze i znajduje dla nich zastosowanie w swoich ciemnych interesach. W końcu realizuje projekty swojego zięcia po przemianie moralnej.