Jak powstaje książka – krok po kroku

stara maszyna do pisania na biurku

Szelest kartek, specyficzny zapach, ciężar twardych opraw i wrażenia dotykowe – dla wielu osób to bardzo ważne cechy papierowych książek, które sprawiają, że górują one nad coraz popularniejszymi ebookami. Gromadzenie ulubionych tomów w domowych bibliotekach to szansa na stworzenie wizytówki swojego wnętrza, a także wypełnienie go największymi dziełami i wartkimi opowieściami, zawsze będącymi na wyciągnięcie ręki.

Jaką drogę przebywa zamknięta w słowach historia, zanim znajdzie się na regale w domu lub bibliotece? W dalszej części artykułu opowiadamy, jak przebiega produkcja książki i co się zmieniło od czasów średniowiecza.

Jak powstawały książki w średniowieczu?

Chociaż historia książek sięga starożytności, to właśnie opasłe średniowieczne tomy powstające w klasztornych celach wzbudzają do dziś ogromny zachwyt. Misterna praca mnichów, trwająca latami, pozwoliła na utrwalenie najważniejszych dzieł, zapisanie historii na kartach kronik oraz uwiecznienie historii w formie malowniczych miniatur i zdobień.

Powstawanie książki w średniowieczu to proces rozpoczynający się od odpowiedniej obróbki skór zwierzęcych, w efekcie której powstawały jedwabiste karty pergaminu. Materiał ten dominował aż do schyłku epoki. Doskonale przyjmował atrament (nazywany inkaustem) i pozwalał na kaligrafowanie kolejnych liter. Przepisywaniem ksiąg zajmowali się mnisi w klasztornych skryptoriach, zazwyczaj przez kilka godzin dziennie przy świetle słonecznym. Rytm pracy był określony przez regułę zakonną.

Co ciekawe, gotowy rękopis trafiał do korektora (zawód ten znany był już w tak odległych czasach!). Następnie ozdabiano kolejne karty, podkreślano najważniejsze litery, a artysta wykonywał miniatury. Oprawa była wykonywana przez introligatora dopiero u samego nabywcy.

Jak powstaje książka? Współczesny proces

Współcześnie proces powstawania książki przebiega nieco inaczej. Kiedy pomysł zrodzi się w umyśle autora i rozpoczyna on pracę nad książką, to w zależności od tego, na jaki gatunek się zdecydował, może samodzielnie spisywać swoje myśli lub współpracować z innymi. Wywiady, konsultacje czy własne badania są popularne we współczesnych poradnikach, lekturach branżowych i reportażach. Jednak nawet tworzenie powieści wymaga umiejętności poszukiwania informacji, aby stworzyć spójny i wiarygodny świat.

Efektem tego etapu jest maszynopis lub cyfrowy plik, czyli surowa książka. Jak powstaje ostateczna wersja? W tym momencie praca zespołowa jest już nieunikniona (nawet w przypadku rosnącego na popularności self-publishingu).

Etapy powstawania książki wyglądają następująco: autor przesyła pierwszą wersję do wydawnictwa i jeśli zostanie podpisana umowa, następuje redakcja książki pod względem merytorycznym i językowym. W przypadku publikacji naukowych niezbędna jest recenzja specjalistów z danej dziedziny (zdecydowanie podnosi to wartość danej pozycji w świecie nauki).

W procesie redakcyjnym zapadają również decyzje dotyczące wyglądu książki – wybierane są fonty do składu, zdjęcie lub grafika na okładkę, a także wymiary. A jak powstaje książka dla dzieci? Czy na tym etapie pojawiają się różnice? Zazwyczaj w lekturach dla najmłodszych znajdują się ilustracje i one są układane wtedy, kiedy pracuje się nad wszystkimi pozostałymi aspektami wizualnymi. Opracowanie odpowiedniego układu zdjęć i następnie makiety książki dotyczy też podręczników po brzegi wypełnionych ilustracjami, zeszytów ćwiczeń i albumów.

Cyfrowa makieta trafia do drukarni i tam następuje ostatni etap: druk kolejnych stron, zszywanie lub klejenie i oprawianie. Książka jest gotowa do dystrybucji!