Kiedy zaczynamy poszukiwać więcej informacji na temat myślenia krytycznego, to zaczynamy dostrzegać, że istnieją różne metody myślenia. Jedną z nich jest właśnie myślenie dedukcyjne. W poniższym artykule przygotowaliśmy wyjaśnienie pojęcia dedukcji i jej przykłady. Dowiecie się także, jakie są różnice pomiędzy rozumowaniem dedukcyjnym a indukcyjnym.
Co to jest dedukcja? – definicja
Dedukcja to rodzaj rozumowania logicznego, który polega na wyprowadzaniu nowych twierdzeń czy pojęć na podstawie już uzyskanych, uznanych za prawdziwe (przechodzi się od ogółu do szczegółu). Rozumowanie dedukcyjne jest w całości zawarte wewnątrz swoich założeń i nie wymaga tworzenia nowych twierdzeń czy pojęć, lecz stanowi tylko proste wyciąganie wniosków. Dedukcja posiada cechę niezawodności, czyli od prawdziwych przesłanek prowadzi w następstwie do prawdziwych wnioskowań.
Logika dedukcyjna opiera się na fundamentalnej zasadzie rozumowania, która brzmi następująco: jeśli X, to Y. W tym procesie badacz uwzględnia teorię, formułuje hipotezę do przetestowania, a następnie dokonuje rejestracji obserwacji. Ten etap prowadzi do konkretnych danych, stanowiących potwierdzenie poprawności hipotezy. Z wykorzystywania dedukcji słynie fikcyjna postać Sherlock Holmes.
Przykłady dedukcji w języku polskim – ćwiczenia
Osoba, która dedukuje, bierze kawałki dostępnych dowodów i używa ich, aby dojść do pewnego wniosku. Najlepiej zobrazować to na konkretnych przykładach zdań:
- Przesłanka I: Ptaki posiadają pióra. Przesłanka II: Kruk to ptak. Wniosek: Kruk posiada pióra.
- Przesłanka I: Wszyscy ludzie są śmiertelni. Przesłanka II: Ignacy jest człowiekiem. Wniosek: Ignacy jest śmiertelny.
- Przesłanka I: Słownik języka polskiego służy do zrozumienia znaczenia słów. Przesłanka II: Jan chce zrozumieć znaczenie słowa „anomalia”. Wniosek: Jan sprawdzi w słowniku języka polskiego znaczenie słowa „anomalia”.
- Przesłanka I: Drogi dzielą się na publiczne i prywatne. Przesłanka II: Dostęp do posesji jest możliwy dzięki prywatnej drodze. Wniosek: Prywatna droga prowadzi do posesji, umożliwiając zatem dostęp do niej.
- Przesłanka I: Kwiaty potrzebują wody do wzrostu. Przesłanka II: Róża to kwiat. Wniosek: Róża potrzebuje wody do wzrostu.
Różnica między rozumowaniem dedukcyjnym a indukcyjnym
Analizując, rozumowanie dedukcyjne i rozumowanie indukcyjne to dwa różne podejścia do prowadzenia badań naukowych. Rozumowanie dedukcyjne przyjmuje ogólne stwierdzenia jako podstawę do konkretnego wniosku. Natomiast rozumowanie indukcyjne to proces, w którym obserwowane i analizowane są określone przypadki lub sytuacje w celu ustalenia ogólnych zasad, reguł, wzorów (od szczegółu do ogółu). Ważne jest, aby pamiętać, że w rozumowaniu indukcyjnym istnieją pewne możliwości, że zakładany wniosek może być fałszywy, nawet jeśli wszystkie założenia są prawdziwe.
Różnice pomiędzy rozumowaniem dedukcyjnym a indukcyjnym prezentują się zaś następująco:
