Mikołaj Kopernik to postać niezwykle istotna w historii zarówno Polski, jak i całego świata. Jego wkład w rozwój astronomii oraz odwaga w sformułowaniu teorii heliocentrycznej na zawsze zmieniły nasze spojrzenie na kosmos. Poza swoim wkładem w rozwój astronomii był także duchownym i kanonikiem Kapituły Warmińskiej. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć najciekawsze fakty z życia i działalności tego wybitnego astronoma.
Krótki życiorys Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik to prawnik, urzędnik, dyplomata, lekarz, doktor prawa kanonicznego, zajmujący się astronomią i astrologią. Przyszedł na świat 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Miał troje starszego rodzeństwa: brata Andrzeja, siostry Barbarę oraz Katarzynę. W 1480 roku Kopernikowie przeprowadzili się z domu przy ulicy św. Anny do kamienicy przy Rynku Staromiejskim 36. Pierwsze nauki Mikołaj odbywał w szkole parafialnej. Studiował w Krakowie, gdzie zainteresował się astronomią. Za granicą studiował prawo, medycynę oraz filologię grecką. 26 sierpnia 1495 roku został kanonikiem warmińskim, nie odebrał święceń wyższych.
Najbardziej znanym osiągnięciem Kopernika jest stworzenie heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego, co czyni go prawdopodobnie pierwszym europejskim heliocentrykiem od czasów starożytnej Grecji. Kopernik jest autorem dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich). Jego prace były efektem wieloletnich pomiarów i obserwacji astronomicznych, a ich publikacja miała ogromny wpływ na rozwój nauki.
50 ciekawostek o Mikołaju Koperniku
Poznaj fascynujące ciekawostki o Mikołaju Koperniku, geniuszu astronomii, który nie tylko zmienił nasze spojrzenie na kosmos, ale również wprowadził rewolucję w nauce, przyczyniając się do fundamentalnych zmian w naszym zrozumieniu układu słonecznego.
Mikołaj Kopernik – ciekawostki o studiach astronoma
- Kopernik ukończył studia z 4 różnych dziedzin.
- Studiował astronomię. Biskup warmiński Łukasz Watzenrode, brat matki Mikołaja, umożliwił mu podjęcie studiów. To właśnie wuj finansował jego studia na Akademii Krakowskiej.
- Prawo kanoniczne studiował w Bolonii.
- Praktykę prawniczą odbył w kurii rzymskiej, gdzie po wygłoszonych wykładach z astronomii i matematyki został zapamiętany jako osoba o niezwykłym umyśle.
- W latach 1501-1503 uczęszczał na studia medyczne na Uniwersytecie w Padwie.
- W Padwie również studiował filologię grecką.
- W trakcie studiów we Włoszech miał okazję spotkać się z Leonardem da Vinci.
Ciekawostki naukowe o Koperniku
- Planetoida (1322) Coppernicus otrzymała swoją nazwę od jego nazwiska.
- Kopernik to nazwa jednego z kraterów na Księżycu.
- Krater Kopernik znajduje się na Marsie.
- W 2010 roku na jego cześć nazwano pierwiastek chemiczny (Cn, copernicium).
- Centrum Nauki w Warszawie nosi imię Mikołaja Kopernika od 2005 roku.
- Podczas prowadzenia obserwacji astronomicznych, Kopernik korzystał z prostych instrumentów, nie dysponując ani teleskopem, ani lunetą.
- Kopernik poświęcił niemal 20 lat na kompleksowe opracowanie heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego, który stanowił rezultat wieloletnich badań astronomicznych.
- Dokonał około trzydziestu rejestracji obserwacji astronomicznych, skupiając się między innymi na badaniu Marsa i Saturna. Ponadto zrealizował cykl czterech obserwacji naszej gwiazdy centralnej.
- Sprzeciwiał się postawie Marcina Lutra i ruchowi reformacyjnemu, podczas gdy Marcin Luter był przeciwny koncepcji heliocentrycznej.
- W Ameryce Północnej można spotkać palmę (jedną z 25 różnych gatunków dostarczających wosku używanego do produkcji mat), która została nazwana na cześć znanego astronoma, Kopernika.
- Przez ponad 200 lat (1616-1822) dzieło Kopernika było w kościelnym wykazie ksiąg zakazanych.
- Znał język polski, niemiecki oraz łaciński.
- Był człowiekiem renesansu. W wykładzie „Traktat o monecie” postawił słynną tezę o wypieraniu lepszego pieniądza (o większej wartości rynkowej) przez gorszy, co jego zdaniem prowadziło do zubożenia społeczeństwa. Przedstawił wówczas również projekt reformy monetarnej w Prusach Królewskich.
- Zgodnie z ustaleniami naukowców z XVI wieku istniał realny wizerunek Mikołaja Kopernika, który został namalowany przez samego niego, ponoć był utalentowanym artystą. Niestety, oryginalny portret został zniszczony pod koniec tego stulecia. Prawdopodobnie istnieje kopia tego dzieła, która obecnie jest przechowywana w katedrze w Strasburgu, w pobliżu zegara astronomicznego.
- Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika spotkała się z licznymi kontrowersjami i oporem ze strony ówczesnej hierarchii kościelnej. Jednak mimo niewielkiego akceptowania w swoim czasie, obecnie uznawana jest ona za przełomowe osiągnięcie naukowe, które na zawsze odmieniło rozwój astronomii.
- Do grona ówczesnych zwolenników heliocentryzmu Kopernika należeli: Giordano Bruno, włoski filozof, Michael Maestlin, niemiecki matematyk i astronom oraz Johannes Kepler, jego uczeń.
- W 1522 roku na Sejmie Stanów Pruskich w Grudziądzu Kopernik wystąpił z napisaną przez siebie mową (Skarga kapituły na mistrza Albrechta i jego zakon z powodu krzywd wyrządzonych w 1521 r. podczas zawieszenia broni).
Mikołaj Kopernik – ciekawostki o życiu prywatnym
- Kwestią sporną jest czy Mikołaj Kopernik był duchownym. Według profesora Krzysztofa Mikulskiego, eksperta od Kopernika, astronom przyjął niższe stopnie święceń. Z kolei profesor Andrzej Kopiczko utrzymuje, że Kopernik otrzymał święcenia subdiakonatu od swojego wuja, biskupa Watzenrodego, jednak istnieje pewność, że nie uzyskał on święceń kapłańskich.
- Pełnił funkcję sekretarza biskupstwa warmińskiego, a następnie objął stanowisko komisarza Warmii oraz generalnego administratora diecezji warmińskiej.
- W 1514 roku nabył północnozachodnią wieżę w zamku Frombork za 175 grzywien srebra, gdzie aktywnie działał. W czasie najazdu Krzyżackiego w 1520 roku prawdopodobnie zniszczono jego instrumenty astronomiczne.
- Mikołaj Kopernik również wykazywał zainteresowanie poezją, fascynował się kulturą grecką i starożytną Grecją. Jego debiutem w dziedzinie poezji był epigram, stworzony w Krakowie jako część pieśni weselnej (epitalamium) dedykowanej biskupowi warmińskiemu Janowi Dantyszku z okazji ślubu Barbary Zápolyi i Zygmunta I Starego.
- Mikołaj Kopernik podpisywał się jako „Mikołaj, syn Mikołaja, z Torunia”.
- W grudniu 1543 roku Kopernik doznał wylewu, który spowodował paraliż prawej strony jego ciała oraz utratę zdolności mówienia.
- Zmarł trzy miesiące po udarze.
Mikołaj Kopernik – ciekawostki o domniemanym konkubinacie
- Podczas swojego pobytu we Fromborku, utrzymywał bliskie relacje z Anną Szilling, która była o ponad 20 lat młodsza od niego oraz była mężatką. Legenda przekazuje, że gospodyni celowo obsadziła bluszczem zachodnie mury kompleksu katedralnego, aby stworzyć dogodne miejsce na ich spotkania miłosne z Kopernikiem.
- W 1538 roku biskup warmiński Jan Dantyszek skierował listowne pismo do kanonika fromborskiego Feliksa Reicha, prosząc go o publiczne wyrażenie dezaprobaty wobec związku Mikołaja Kopernika z Anną. Reich, jednakże, unikał stwarzania kłopotów swojemu przyjacielowi i utrzymywał, że nie dostrzegł żadnych niestosowności. Biskup warmiński wielokrotnie zlecał Kopernikowi usunięcie Anny z jego miejsca zamieszkania. W końcu, w 1539 roku, kobieta opuściła Frombork i przeniosła się do Gdańska.
Pozostałe ciekawostki o naukowcu
- Słynne powiedzenie o nim to: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię.
- Sporządził mapę Warmii, Królestwa Polskiego i Litwy.
- W trakcie konfliktu między Polską a zakonem krzyżackim, uczestniczył w rozmowach z dowódcą zakonnym, Albrechtem Hohenzollernem.
- W miejscu, w którym się urodził, obecnie znajduje się Muzeum jego imienia.
- Obecnie rękopis dzieła „O obrotach sfer niebieskich” Kopernika przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej.
- Swój bogaty księgozbiór Kopernik zapisał diecezji warmińskiej, z której później Szwedzi w roku 1692 ukradli księgozbiór – obecnie jest w Szwecji.
- Zajmował się dochodzeniem przyczyn epidemii w Olsztynie. Wkrótce odkrył, że głównym źródłem problemu było spożywanie zanieczyszczonego chleba, ponieważ pieczywo często lądowało na ziemi, a następnie było konsumowane razem z brudem i zarazkami. W tej sytuacji Kopernik wpadł na pomysł, aby smarować chleb masłem, aby przywierające do niego zanieczyszczenia zniechęcały ludzi do jedzenia. Skutkiem tego społeczeństwo zaczęło zdawać sobie sprawę z problemu, a brudny chleb został wyeliminowany z jadłospisu. Epidemia ustąpiła, a praktyka smarowania chleba masłem stała się popularna w całej Europie.
- Kopernik widniał na banknocie o nominale 1000 zł, który w roku 1965 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu. Ten banknot charakteryzował się unikalnym wzorem graficznym, odróżniającym go od innych ówcześnie obowiązujących banknotów, będącym w obiegu w latach od 1975 do 1996 roku.
- W roku 2017 Narodowy Bank Polski wyemitował monetę kolekcjonerską o nominale 10 zł z jego wizerunkiem.
- Przez wiele lat toczyła się debata dotycząca narodowości Mikołaja Kopernika, czy był on Niemcem, czy Polakiem. Współcześnie jednak mówi się, że Mikołaj Kopernik był torunianinem, Prusakiem oraz Polakiem niemieckojęzycznym.
- Leczył ubogich bezpłatnie, posługując się medycyną ludową.
- Brał udział w czasie koronacji Króla Zygmunta I w Krakowie.
- W 2005 roku odkryto szczątki w prezbiterium katedry we Fromborku, sugerujące możliwą przynależność do Mikołaja Kopernika. Badania wieku zmarłego wskazały na przedział 60-70 lat. Ostatnie ustalenia dotyczące pochówku Kopernika, zlokalizowanego pod ołtarzem św. Krzyża w katedrze fromborskiej, oparte na analizie DNA (przeprowadzonej na dwóch włosach znalezionych w książce Kopernika), umożliwiły jego pewną identyfikację.
- W 1873 roku, z okazji czterechsetnej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, Jan Matejko stworzył dzieło zatytułowane „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”.
- Rzeźby upamiętniające Mikołaja Kopernika zostały umieszczone w wielu miastach Polski.
- Książka „O obrotach sfer niebieskich” dotarła do Kopernika w ostatnim dniu jego życia.
- Do naszych czasów nie zachował się żaden tekst jego autorstwa po polsku.