Achilles jest jednym z najbardziej znaczących bohaterów w mitologii greckiej. Uczestniczył w wojnie trojańskiej, gdzie zasłynął ze swojej niezwykłej siły i odwagi. Jednak mit ten ukazuje także jego słaby punkt – piętę, który okazał się decydujący dla jego losu. Zapoznaj się ze streszczeniem, planem wydarzeń i omówieniem, aby lepiej zgłębić historię tego mitycznego herosa.
Mit o Achillesie – bohaterowie
W micie o Achillesie występują następujące postacie:
- Achilles – heros i legendarny bohater wojny trojańskiej, wódz Myrmidonów, jedyny syn Peleusa i Tetydy, wychowanek centaura Chejrona, ojciec Neoptolemosa. Był głównym bohaterem i centralną postacią „Iliady” Homera. Zabity od strzały trojańskiego królewicza Parysa, która trafiła go w jego jedyny słaby punkt, czyli piętę.
- Peleus – król Ftyi w Tesalii, argonauta, mąż Tetydy, ojciec Achillesa, syn Ajakosa i Endeis.
- Tetyda – jedna z najbardziej znanych nereid (nimf morskich), córka Nereusa i Doris, wychowana przez Herę, żona Peleusa, matka Achillesa, którego kąpała w Styksie, aby uczynić go nieśmiertelnym.
- Odyseusz – grecki bohater, król Itaki, mąż Penelopy, ojciec Telemacha, główna postać w „Odysei” Homera.
- Patroklos – syn Menojtiosa, najlepszy przyjaciel Achillesa. Zamieszkał na dworze Peleusa po tym, jak uciekł z rodzinnego domu z powodu dokonanego zabójstwa podczas gry w kości. Zginął w natarciu na Troję z ręki Hektora, gdy nosił zbroję Achillesa.
- Hektor – królewicz i najdzielniejszy bohater trojański, syn Priama i Hekabe, brat Parysa, Deifoba i Kasandry, mąż Andromachy. Zabił Patroklosa, a w odwecie sam zginął z ręki Achillesa.
- Parys – królewicz trojański, syn Priama i Hekabe, brat Hektora, ukochany królowej Sparty Heleny. Głównie przez niego rozpoczęła się wojna trojańska. Z pomocą Apollina zabija Achillesa zatrutą strzałą.
Mit o Achillesie – streszczenie krótkie
Achilles był synem króla Peleusa i nereidy Tetydy, która chcąc zapewnić mu nieśmiertelność, kąpała go w wodach Styksu. Dzięki temu ciało Achillesa stało się odporne na wszelkie ciosy. Zranić można go było jedynie w piętę, za którą matka trzymała niemowlę podczas kąpieli. Gdy Tetyda dowiedziała się, że wróżbici zapowiedzieli, iż bez niego Troja nie zostanie zdobyta, ukryła swego syna na dworze Likomedesa wśród córek królewskich. Bohater został rozpoznany przez Odyseusza i pod jego namową wziął udział w wojnie trojańskiej.
Na czele Myrmidonów Achilles ruszył pod Troję, gdzie zdobył sobie przydomek najdzielniejszego i niepokonanego wojownika. W dziesiątym roku oblężenia obraził się za odebranie mu przez Agamemnona branki Bryzeidy i wycofał z walki. Na próżno Agamemnon szukał z nim zgody. Po pewnym czasie Patrokles, przyjaciel Achillesa, ruszył do boju w jego zbroi i zginął z rąk Hektora. Wówczas Achilles przywdział wykutą przez Hefajstosa nawą zbroję i powrócił do walki. Zabił Hektora, a ciało jego, przywiązane do rydwanu, wlókł z pola walki do obozu Greków. Wydał je jednak za okupem na prośby Priama. Po czasie Achilles zginął ugodzony w piętę zatrutą strzałą Parysa.
Mit o Achillesie – streszczenie szczegółowe
Achilles był synem króla Peleusa i bogini morskiej Tetydy. Kobieta została obdarzona niezrównanym pięknem, dlatego zabiegali o nią Zeus i Posejdon. Jednakże, gdy tylko dowiedzieli się proroctwie, że syn Tetydy będzie miał wielkie zdolności i stanie się potężniejszy od swego ojca, zrezygnowali z pościgu i postanowili wydać ją za śmiertelnika, aby nie okazał się lepszy od bogów. Tak więc Peleus został wybrany na szczęśliwego męża Tetydy, chociaż ona sama nie była zachwycona pomysłem poślubienia śmiertelnika i uciekła przed zalotami. Została jednak przez niego schwytana i ostatecznie zgodziła się pozostać jego żoną.
Tetyda, wiedząc, że jej syn będzie wielkim bohaterem, chciała uczynić go nieśmiertelnym i uodpornić na wszelkie ciosy. Aby tego dokonać, zabrała Achillesa nad rzekę Styks i zanurzyła w jej wodach. Trzymała go za piętę i dlatego ten obszar jego ciała pozostał bezbronny. Chłopiec był wychowany przez mądrego centaura Chirona. Gdy miał dziewięć lat, jasnowidz Kalchas przepowiedział mu, że czeka go życie krótkie, ale pełne sławy, lub życie długie, ciche i spokojne. Bohater wybrał sławę, mimo groźby wczesnej śmierci. Usłyszała to Tetyda i gdy tylko wybuchła wojna trojańska, w obawie o jego śmierć ukryła go przebranego za kobietę wśród córek króla Likomedesa na wyspie Skiros. Przebywał tam przez jakiś czas i tam również począł swojego jedynego syna Neoptolemosa.
Prawdziwa tożsamość bohatera została odkryta dopiero przez Odyseusza, który wtargnął na dwór i wzniósł okrzyki bojowe. Achilles myślał, że pałac został zaatakowany, dlatego chwycił za broń i tym samym zdradził swoje prawdziwe oblicze. W innej wersji mitu Odyseusz, przebrany za wędrownego kupca, rozłożył kram na dworze Likomedesa. Królewny patrzyły z zachwytem na piękne kosztowności. Jedna z nich stała na uboczu i to jej Odyseusz pokazał wówczas piękny miecz, a kiedy jej oczy zalśniły, od razu rozpoznał w niej Achillesa. Tak więc bohater udał się na wojnę z Odyseuszem w celu uratowania porwanej Heleny w Troi.
Uczestnictwo Achillesa w wojnie trojańskiej pokazało jego wielkie zdolności i wywołało strach wśród wrogów. Wielu wojowników uciekło, zanim stawili mu czoła, ponieważ uważano go za niezwyciężonego. Gdy w dziesiątym roku wojny Agamemnon zabrał Achillesowi brankę Bryzeidę, obrażony syn Peleusa i Tetydy wycofał się z walki. Wówczas Patrokles przywdział jego zbroję i został powalony przez Hektora na polu bitwy. Jego śmierć skłoniła wojownika do powrotu. Ubrany w nową zbroję wykutą w nocy przez Hefajstosa, Achilles pomścił śmierć swojego przyjaciela, zabijając Hektora w pojedynku. Jego ciało kazał później przywiązać do rydwanu i wlókł przez pola. Ostatecznie oddał zwłoki Hektora jego ojcowi Priamowi i urządził mu wystawny pogrzeb.
Jakiś czas później Parys, kierowany przez Apollina, dzięki któremu poznał jedyny słaby punkt wojownika, zranił Achillesa w piętę zatrutą strzałą. W wyniku tego bohater zmarł, a jego zbroję przyznano Odyseuszowi. Był opłakiwany 17 dni przez swoją matkę Tetydę i przez inne Nereidy, jej siostry. To właśnie stąd wzięło się powiedzenie „pięta Achillesa” oraz nazwa ścięgno Achillesa. Paradoks mitu polega na tym, że już wcześniej Achilles wybrał, że chce szybko żyć i umrzeć młodo.
Mit o Achillesie – plan wydarzeń
Oto najważniejsze wydarzenia w micie o Achillesie:
- Ślub Peleusa i Tetydy
- Narodziny Achillesa
- Kąpiel dziecka w wodach Styksu
- Przepowiednia o przyszłości Achillesa
- Rozpoczęcie wojny trojańskiej
- Ukrycie Achillesa wśród córek króla Likomedesa
- Odkrycie tożsamości bohatera przez Odyseusza
- Udział w wojnie trojańskiej
- Konflikt między Agamemnonem a Achillesem o Bryzeidę
- Rezygnacja z walki przez Achillesa
- Pożyczenie zbroi Achillesa przez Patroklosa
- Śmierć Patroklosa z rąk Hektora
- Powrót Achillesa do wojny
- Zabicie Hektora
- Spotkanie króla Priala z Achillesem
- Śmierć Achillesa przez Parysa
Charakterystyka Achillesa
Fizyczna doskonałość Achillesa, jego piękno, sprawność, odwaga, szybkość i waleczność sprawiły, że idealnie reprezentował grecki ideał bohatera. Cechowała go także nietykalność, którą zawdzięczał matce kąpiącej go w Styksie. Dzięki temu stał się odporny na ciosy, z wyjątkiem jednego miejsca – pięty. Pomimo doskonałości zewnętrznej, charakter Achillesa nie był jednoznaczny. Odznaczał się pozytywnymi cechami, takimi jak odwaga, waleczność czy lojalność wobec przyjaciół, ale ujawniał również liczne wady.
Jego postawa w walce była czasem podstępna i przesycona nadmiernym okrucieństwem. Był impulsywny, lekkomyślny, arogancki, próżny i zadufany w sobie, co doprowadziło go do wielu nieprzemyślanych decyzji, jak nieludzkie potraktowanie zwłok Hektora i rezygnacja z walki z Trojanami, która przyczyniła się do śmierci jego przyjaciela Patroklesa.
Jednakże, warto zaznaczyć, że Achilles potrafił także przyznać się do swoich błędów, oddać zwłoki Hektora i zorganizować mu godny pochówek. Dlatego jego postać pełna jest sprzeczności, co sprawia, że jego jednoznaczna ocena jest praktycznie niemożliwa. Choć reprezentuje ideał greckiego herosa pod wieloma względami, to jednocześnie ukazuje swoje ludzkie i wadliwe strony, co czyni go postacią złożoną i fascynującą.
Pięta Achillesa i ścięgno Achillesa – znaczenie
Związek frazeologiczny „pięta Achillesa”, który pochodzi bezpośrednio z mitu o Achillesie, oznacza słaby punkt kogoś lub czegoś. Taka słabość jest nieraz skrywana, aby ograniczyć możliwość zostania skrzywdzonym i pokonanym. Współcześnie używa się go w nieco łagodniejszym znaczeniu jako czyjąś ułomność, słabość, czy też nieporadność. Przykładem użycia tego związku frazeologicznego może być stwierdzenie: „Matematyka to moja pięta Achillesa”.
Słaby punkt głównego bohatera mitu stał się także inspiracją dla nazwania największego ścięgna w organizmie człowieka. Ścięgno Achillesa tworzone jest przez łączące się ścięgna mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. Łączy dwa mięśnie podudzia (łydki) z kością pięty i składa się z wielu włókien zbudowanych z kolagenu, co sprawia, że jest ono bardzo mocne.