Hades był bogiem świata podziemnego w mitologii greckiej. Hades miał władzę nad zmarłymi i był odpowiedzialny za ich losy w zaświatach. Był postacią mityczną, która była rzadko widzialna w niebiańskim czy ziemskim świecie. Hades czczony był w całej Grecji. Grecy starali się nie wypowiadać jego imienia, zamiast tego używano terminu Pluto/Pluton, co oznaczało „rozdającego bogactwa”. To określenie było stosowane ze względu na obfitość dóbr pochodzących z królestwa podziemnego (m.in. plony, minerały, woda).
Mit o Hadesie – bohaterowie
Bohaterowie mitu o Hadesie:
- Hades – bóg podziemnego świata zmarłych, syn Kronosa i Rei. Atrybutami Hadesa jest berło i klucze, które symbolizowały jego władzę nad królestwem zmarłych. Czasami przedstawiony jest z rogiem obfitości i psią czapką. Zawsze towarzyszy mu Cerber – trójgłowy pies.
- Charon – przewoźnik dusz zmarłych przez mityczną rzekę Styks w podziemi.
- Cerber – strażnik Zaświatów.
- Zeus – brat Hadesa, władca nieba i ziemi, nazywany „ojcem bogów i ludzi”.
- Posejdon – brat Hadesa, władca mórz.
- Persefona – zwana także jako Kora, córka Demeter, małżonka Hadesa, władczyni świata podziemnego i opiekunka dusz zmarłych.
- Demeter – siostra Hadesa, bogini płodności.
Mit o Hadesie – streszczenie krótkie
Hades był synem Kronosa i Rei. Kronos połknął go po narodzeniu, ale Zeus uratował Hadesa i jego rodzeństwo. Wraz z Posejdonem i Zeusem walczył przeciwko Tytanom, a potem otrzymał panowanie nad Zaświatami. Zaświaty to miejsce z różnymi sekcjami, strzeżone przez Erynie i trójgłowego psa Cerbera. Hades rzadko ingerował w życie innych, lecz zakochał się w młodej Persefonie, którą porwał do Zaświatów, ustalając, że może z nią przebywać cztery miesiące rocznie. Hades miał niewiele romansów, w tym z nimfami Minte i Leuke, która została przemieniona w drzewo topoli.
Mit o Hadesie – streszczenie szczegółowe
Hades, jeden z dwunastu boskich bóstw zamieszkujących Olimp, był synem Kronosa i Rei. Według mitu Kronos połknął Hadesa tuż po narodzeniu, obawiając się, że któreś z jego potomstwa go obali, podobnie jak uczynił to Kronos wobec swego ojca. Jego brat, Zeus, uniknął tego losu i osiągnął dorosłość, ratując swoich braci i siostry, w tym Hadesa, przed tragicznym losem. Wspólnie z Posejdonem, walczyli przeciwko Tytanom o panowanie nad światem, zwyciężając i rozdzielając go między siebie: niebo przypadło Zeusowi, morza Posejdonowi, a Hadesowi przypisano Zaświaty. Zaświaty stanowiły jego królestwo i domenę, były miejscem ponurym i mrocznym dla Greków, leżącym pod ziemią jako schronienie dla zmarłych, którzy nie mieli sposobu na powrót.
Podziemne krainy obejmowały różne sekcje: Pola Elizejskie dla tych, którzy prowadzili heroiczne lub szczególnie cnotliwe życie, Ereb dla zwykłych dusz, oraz Tartar – ponura otchłań, miejsce cierpienia dla Tytanów, wiecznych wrogów bogów. Straży trzymały Erynie – okrutne demony, które nie okazywały miłosierdzia. Acheron był rzeką, którą przekraczano, by dotrzeć do Zaświatów; Charon, przewoźnik za opłatą jednej monety, prowadził dusze przez rzekę. Ci, którzy nie mieli pieniędzy na opłatę, musieli czekać na brzegu przez stulecia. Dlatego też ludzi chowano z monetą w grobowcach. Później wejścia pilnował trzygłowy pies Cerber. Według mitu Cyklopi, walcząc przeciwko Tytanom, wykuli dla Hadesa hełm dający mu niewidzialność, czyniąc świat umarłych niewidzialny dla żyjących.
Hades był bogiem rzadko ingerującym w życie ludzi, ale zakochał się w Persefonie, córce swej siostry Demeter. Persefona bardzo urzekła Hadesa swoją urodą. Pewnego razu, młoda kobieta chodziła po polu, zbierając delikatne kwiaty, gdy niespodziewanie spośród traw wyłoniła się tajemnicza postać, przypominająca Hadesa, jadąca na niezwykłym rydwanie. Z wielką siłą Hades porwał Persefonę i zniknął z nią w otchłani Zaświatów. Matka Kory desperacko szukała córki. Zrozpaczona Demeter spowodowała zimę, żądając powrotu córki. Zaniepokojony Zeus zdołał przekonać Hadesa, aby zgodził się spędzać czas z Persefoną tylko cztery miesiące każdego roku, co wyznaczało czteromiesięczną zimę. Przez resztę czasu Kora mogła być z matką.
W przeciwieństwie do innych bogów Hades był wiernym mężem i nie miał wielu kochanek. Raz zakochał się w nimfie Minte, która mieszkała nad brzegiem rzeki. Persefona i jej matka Demeter z zazdrości zamieniły nimfę w miętę. Później nawiązał także romans z nimfą Leuke. Hades porwał Leuke, wiodąc ją do podziemnego królestwa. Pozbawiona daru nieśmiertelności, zmarła, a smutny władca Podziemia przemienił ją w drzewo topoli białej, które miało wzrastać na Polach Elizejskich. Z gałązek tego drzewa wykonano wieniec, który Herakles założył na swoją głowę, gdy powracał z Hadesu.
Mit o Hadesie – plan wydarzeń
- Narodziny Hadesa.
- Kronos połyka Hadesa tuż po jego narodzeniu, obawiając się buntu potomstwa.
- Zeus unika losu Hadesa i ratuje swoich braci i siostry przed tragicznym losem.
- Hades, Zeus i Posejdon walczą przeciwko Tytanom o panowanie nad światem.
- Zwycięstwo bogów nad Tytanami i podział świata: niebo dla Zeusa, morza dla Posejdona, Zaświaty dla Hadesa.
- Przedstawienie podziemnej krainy Hadesa.
- Hades zakochuje się w Persefonie, córce Demeter.
- Porwanie Persefony przez Hadesa i jej zniknięcie w Zaświatach.
- Demeter poszukuje desperacko córki, co powoduje zimę na ziemi.
- Porozumienie pomiędzy Zeusem i Hadesem w sprawie Persefony.
- Zakochanie się Hadesa w nimfie Mincie.
- Przemiana Minthe w miętę z zazdrości Persefony i Demeter.
- Romans Hadesa z nimfą Leuke.
- Porwanie Leuke przez Hadesa i jej śmierć, przemiana w drzewo topoli białej.
- Wieniec z gałązek drzewa Leuke jako dar dla Heraklesa.
Interpretacja mitu
Mit o Hadesie ukazuje jego rolę jako boga śmierci i władcę Zaświatów. Kontrola nad Zaświatami daje mu moc sędziowania dusz zmarłych, co symbolizuje różnorodność życia pozagrobowego. Porwanie Persefony przez Hadesa odzwierciedla konfrontację między życiem a śmiercią, podczas gdy romansy z nimfami dodają ludzkiego wymiaru do jego postaci. Transformacje Minte i Leuke podkreślają przemijalność życia i cykl życia i śmierci. Mit o Hadesie skupia się na tajemnicach życia, śmierci, miłości i zaświatów, odzwierciedlając ludzkie przekonania i doświadczenia od starożytnych czasów.
Hades w sztuce
W sztuce, postać Hadesa często jest ukazywana jako dojrzały mężczyzna o imponującej brodzie, ubrany w długie szaty, które dodają mu powagi i majestatu. Jego obecność w dziełach często jest poprzedzona atrybutami takimi jak berło lub róg obfitości, które symbolizują jego władzę nad zaświatami oraz rolę jako dawcy bogactw. Poprzez te elementy artysta podkreśla potęgę i znaczenie Hadesa w mitologii greckiej, nadając mu godny szacunku i majestatyczny charakter. Przykładem obrazu w stylu klasycyzmu jest „Dusze Acheronu” autorstwa Adolfa Hiremy Hirschl.