Mitologia chińska – co to?
Mitologia chińska to zbiór tradycyjnych wierzeń, legend i mitów Państwa Środka, inaczej Chin. Opowieści te, przekazywane z pokolenia na pokolenie, często są związane z wartościami moralnymi, duchowymi czy filozofią konfucjanizmu, taoizmu i buddyzmu.
W wierzeniach starożytnych Chin, najwyższą siłę we wszechświecie stanowiło tian, czyli niebo. Obok nieba i zachodzących na nim zjawisk, funkcjonował także kult ziemi. To właśnie natura miała znaczny wpływ na istotę człowieka, który przychodził na świat, aby prowadzić harmonijne życie zgodne z zapętlającymi się cyklami czasu. Ważną rolę w starożytnych wierzeniach chińskich odgrywały także liczne bóstwa i stwory.
Mitologia chińska – bóstwa
Według starożytnej kultury i wierzeń Chińczyków istnieją setki bogów i bogiń. Są nimi bóstwa Nieba i Kosmosu, mniejsze bóstwa różnych zjawisk niebieskich i ziemskich, patroni cnót i zasad moralnych, bogowie pewnych zawodów i rzemiosł, a także konkretnych gatunków zwierząt i roślin.
Do najwyższych bóstw w chińskiej mitologii należy tzw. Triada Czystych: Yuanshi Tianzun, Lingbao Tianzun i Daode Tianzun. Ważne miejsce zajmuje także Ośmiu Nieśmiertelnych, z których każdy w trakcie swojego życia posiadł nadprzyrodzone moce, a po odejściu ze świata zyskał nieśmiertelność i cześć. Są nimi: He Xiangu, Cao Guojiu, Li Tieguai, Lan Caihe, Lu Dongbin, Han Xiangzi, Zhang Guolao oraz Zhongli Quan.
Istnieją trzy różne określenia na bogów: 神 shén, 帝 dì i 仙 xiān. Shén i Di są chińskimi odpowiednikami angielskich słów na Boga i Bóstwo. Xiān tłumaczy się jako człowieka, który osiągnął nieśmiertelność, czyli bohatera, półboga itd.
Mitologia chińska – stwory
Prócz bogów w chińskich wierzeniach występują także liczne stwory, które w głównej mierze stanowią smoki. Są to długie i przypominające węże stworzenia z ostrymi szponami. Symbolizują szczęście i sprzyjający los. Starożytni Chińczycy wierzyli, że posiadają magiczne moce oraz przedstawiają władzę nad siłami przyrody, a zwłaszcza żywiołem wody.
Wyróżnia się dziewięć głównych rodzajów smoków:
- Qiulong (Rogaty Smok),
- Panlong (Wężowy Smok),
- Yinlong (Skrzydlaty Smok),
- Tianlong (Niebiański Smok),
- Dilong (Smok Podziemi),
- Shenlong (Duchowy Smok),
- Huanglong (Żółty Smok),
- Lóng Wáng (Smoczy Królowie),
- Fucanglong (Smok Ukrytych Skarbów).
Przykładami pozostałych stworzeń w mitologii chińskiej są m.in.:
- Lew chiński (znany też jako pies Fo lub Foo) – obrońca prawa, ochrona przed złymi mocami i duchami, symbol dostojeństwa i potęgi.
- Kui – jednonogi bawół, demon i władca piorunów, często przedstawiany jako jednonogi smok kui.
- Fenghuang – chiński Feniks, władca wszystkich ptaków, w rodzaju męskim nazywany Feng, a w rodzaju żeńskim Huang.
- Ba She – gigantyczny wąż podobny do pytona, pożerający słonie.
- Huli jing – duch lisa, zdolny do zmiany kształtu, często występuje z dziewięcioma puszystymi ogonami.
Mitologia chińska – stworzenie świata
Według mitologii chińskiej świat powstał z chaosu zamkniętego w kosmicznym jajku. Olbrzym, zwany Pangu, spał w tym jajku przez 18 tysięcy lat. Gdy się obudził, rozbił jajko toporem i uwolnił chaos. Z lżejszej i czystszej substancji powstało niebo, a z cięższej i bardziej brudnej ziemia. Pangu codziennie rósł. Stojąc na ziemi i sięgając głową chmur w niebie, zwiększał odległość między nimi, aż upadł i zmarł. Jego oczy zamieniły się w słońce i księżyc, ręce i nogi stworzyły cztery kierunki świata, krew stała się rzekami, zęby i kości podziemnymi minerałami, skóra i włosy trawami i lasami, a pot kroplami deszczu i poranną rosą.
Ciekawym faktem jest to, że mit ten powstał właściwie wśród mniejszości etnicznych Południowych Chin: Yao i Miao. Dopiero w późniejszym czasie został przejęty i zmodyfikowany przez ludy domeny chińskiej.
Mitologia chińska – stworzenie człowieka
W mitologii chińskiej istnieją różne wersje tego, jak powstał człowiek. Według najpowszechniejszej z nich stało się to za sprawą bogini Nugua. Pewnego razu sięgnęła ona po żółtą glinę i ulepiła z niej pierwsze ludzkie istoty – mężczyznę i kobietę. Kontynuując swoje dzieło, formowała kolejne postacie, ale w końcu znużona monotonią sięgnęła po gałąź. Zanurzyła ją w błocie i zaczęła rozrzucać go dookoła. Z tej mieszaniny narodziła się kolejna fala ludzi. Ci, których stworzyła z żółtej gliny, stali się arystokratami, a ci, którzy wyłonili się z błota, znaleźli się w niższych warstwach społecznych. Ta opowieść wyjaśnia nie tylko powstanie człowieka, ale także istniejącą różnorodność i hierarchię.