Obecnie większość osób kojarzy balladę przede wszystkim jako jeden z rodzajów utworów muzycznych. Jednak przede wszystkim jest to gatunek literacki. Jego świetność przypada na epokę romantyzmu. Ballada i romantyczność tworzą bowiem nieodłączny duet.
To właśnie w romantyzmie powstały największe i najbardziej cenione po dziś dzień ballady. W Polsce ich twórcą był nasz naczelny wieszcz narodowy — Adam Mickiewicz. Nie oznacza to jednak, że obecnie nie powstają równie piękne utwory w tym gatunku. Zobacz, jakie ballady warto mieć w swojej domowej bibliotece i dowiedz się więcej na temat samego gatunku.
Co to jest ballada?
Ballada to gatunek synkretyczny. Oznacza to, że łączy on w sobie cechy różnych rodzajów literackich. To zresztą kolejna cecha ballady, która świetnie oddaje charakter właściwy romantyzmowi. I właśnie ze względu na to, że jest ona połączeniem różnych nurtów, to aby dokładniej odpowiedzieć na pytanie, co to jest ballada, należy posiadać też odpowiednią wiedzę na temat tych innych rodzajów literackich. W balladzie mogą znaleźć się bowiem elementy każdego z nich.
- Epika — pisana prozą, narrator opisuje świat przedstawiony w pierwszej lub trzeciej osobie, dialogi, rozbudowana fabuła i akcja.
- Liryka — pisana wierszem, liczne środki stylistyczne. Liryka skupia się przede wszystkim na świecie wewnętrznym podmiotu lirycznego, podkreślając jego uczucia i emocje.
- Dramat — pisany wierszem lub prozą, składa się głównie z dialogów i monologów, mogą wystąpić didaskalia.
Ballada to gatunek literacki szczególnie charakterystyczny dla epoki romantyzmu. I choć to właśnie w tamtym czasie można było obserwować jego największy rozkwit, to jednak korzenie ballady sięgają do celtyckich podań ludowych.
Co właściwie oznacza samo słowo ballada? Definicja wskazuje, że termin ten wywodzi się z języka włoskiego, a dokładniej od słowa „ballare”, które oznacza „tańczyć”. Może więc nie bez powodu ballada została skojarzona z muzyką?
Jakie są główne cechy ballady?
Ballada, podobnie jak każdy inny gatunek literacki, ma wiele charakterystycznych cech. To właśnie one ją definiują i odróżniają ją od innych nurtów, stanowiąc o jej wyjątkowości. Jeśli chodzi o ballady, cechy te są bardzo wyraziste. Tutaj znów pojawia się w nich wiele motywów, których nie sposób nie połączyć z romantyzmem. Do najważniejszych cech ballady zalicza się przede wszystkim:
- liczne motywy ludowe i folklorystyczne,
- świat realny przeplata się ze światem fantastycznym (obecność istot fantastycznych, takich jak syreny, duchy, czy nimfy),
- obecność przyrody,
- mocny punkt kulminacyjny w akcji,
- prosty bohater,
- los człowieka nie leży w jego rękach.
Ballada — książki, które warto przeczytać
Jak już doskonale wiesz, ballada to gatunek literacki, którego świetność przypada na romantyzm. I to właśnie w tamtym okresie powstały najpopularniejsze dzieła tego nurtu. Na świecie głównymi twórcami tego gatunku był Johann Wolfgang Goethe, czy też Fryderyk Schiller, w Polsce zaś Adam Mickiewicz. To ci autorzy stworzyli najbardziej znaczące ballady. Książki, po które warto sięgnąć przede wszystkim, to między innymi Król Olch Goethego, czy też Rękawiczka Schillera.
Nasz wieszcz, Adam Mickiewicz, jest autorem wielu ballad. Wśród nich znajdziemy jednak kilka, które zalicza się do jego najważniejszych dzieł. Jest to przede wszystkim książka Świteź oraz zbiór dzieł Ballady i romanse.
Ballada jako gatunek literacki nie jest już dziś wykorzystywana tak często, jak dawniej. A na pewno nie cieszy się aż tak dużą popularnością. Jednak raz na jakiś czas w świecie literackim pojawia się tytuł, który znów zwraca uwagę na ten nurt. Dzisiejsze ballady w dużym stopniu różnią się od tych pisanych w epoce romantyzmu, ale są równie piękne i chwytające za emocje.
Jeśli chcesz sięgnąć po współczesne ballady, to zacznij na przykład od książki Szczepana Twardocha Ballada o pewnej panience. Ten autor wielu bestsellerów, takich jak Król, czy Pokora stworzył wyjątkowy i doceniony przez krytyków zbiór ballad.