Reportaż może kojarzyć się z interwencyjnymi programami telewizyjnymi, radiową opowieścią lub zdjęciami wygrywającymi światowe konkursy. Z tego artykułu dowiesz się, co to jest reportaż literacki, jakie dzieła można zakwalifikować do tego gatunku oraz jak napisać własną, wciągającą relację z interesujących zdarzeń.
Czym jest reportaż? Cechy gatunku
Reportaż jest prozatorskim gatunkiem literackim, który łączy w sobie cechy tekstów publicystycznych, literatury pięknej i faktu. Reportaż może posłużyć do raportowania wydarzeń, które autor sam przeżył, znalazł się w ich centrum lub zdobywał informacje od świadków zdarzenia. Reportaż nie musi mieć surowej formy, służącej do zdania relacji. Mistrzowie i mistrzynie reportażu dbają o wciągającą narrację, dostarczają wzruszeń, posługują się poetyką, pracują nad kompozycją.
O czym można napisać reportaż? O czymkolwiek, co jego autor uzna za ważne i warte opowiedzenia. Ze względu na proces twórczy reportaże bardzo często powstają w oparciu o rozmowy z bohaterami lub na podstawie wspomnień autora. Dzięki temu są aktualne i poruszają tematy bieżące. Traktują zarówno o kwestiach społecznych i obyczajowych, ważnych wydarzeniach politycznych, mogą opisywać dramaty ludzkie, np. związane z wojnami i kataklizmami, ale i być relacją z podróży.
Jak napisać reportaż? Przygotowanie
Reportaż musi być tekstem wiarygodnym, co wymaga od jego twórcy dużego zaangażowania w weryfikację informacji oraz ich źródeł. Aby zachować obiektywizm, reportażysta może – oprócz wywiadów z wybranymi osobami – przemycać informacje z publikacji naukowych lub różnorodnych opracowań. Próbując sobie odpowiedzieć na pytanie „Jak się pisze reportaż?” warto mieć na uwadze, że nie ma sztywnych norm. Autor nie musi przedstawiać wydarzeń dzień po dniu lub godzina po godzinie i drobiazgowo donosić o ich przebiegu. Może wykorzystać chwyty kompozycyjne, redagować, fabularyzować, a nawet dodawać elementy fikcji.
Aby dowiedzieć się, jak napisać reportaż literacki, koniecznie sięgnij do utworów polskich mistrzów, zachwycających swoim kunsztem od lat. Mowa o Hannie Krall i Ryszardzie Kapuścińskim – poruszają oni niejednokrotnie tematy trudne i skomplikowane, ale potrafią też do łez wzruszyć czytelnika i pozostawić z poczuciem nadziei na lepsze jutro. Przeanalizuj kompozycję ich dzieł, odszukaj środki stylistyczne, spróbuj wyłuskać cechy stylu autorów. Dzięki temu dostrzeżesz, co czyni ich reportaże niepowtarzalnymi.
Jak napisać reportaż krok po kroku?
Reportaż dziennikarski, cechujący się mniej rozbudowaną formą, możesz spotkać w gazetach i na portalach internetowych. Reportaż w postaci artykułu powinien być zbudowany według schematu:
- tytuł – wzbudzający ciekawość, intrygujący, może być metaforyczny lub nawiązujący do konkretnego fragmentu utworu,
- lid – krótkie streszczenie treści, wprowadzenie czytelnika w opowieść, zaprezentowanie tematu,
- treść – właściwa część reportażu. Zazwyczaj najbardziej rozbudowana, dlatego warto stosować śródtytuły, dbać o niezbyt długie akapity oraz utrzymanie odpowiedniej dynamiki.
Reportaż w takiej formie nadaje się do relacjonowania bieżących wydarzeń. Mogą się w nim znaleźć cytowane fragmenty rozmów i wypowiedzi oraz informacje zebrane na podstawie researchu.
Chcąc stworzyć obszerny reportaż literacki, podziel swoją opowieść na rozdziały. Zaplanuj je, wybierz najważniejsze informacje, jakie chcesz przekazać i skomponuj je w tekst. Możesz wybrać dominantę kompozycyjną – nastrój, konkretny cytat, metaforę, wokół której zbudujesz swoje dzieło.
Jak podzielić informacje? Jeśli piszesz reportaż z podróży, możesz zdecydować się na chronologicznie ułożoną opowieść lub np. zdać relację z każdego odwiedzonego miejsca w innym rozdziale. Opisując wydarzenia z wieloma bohaterami możesz zdecydować się zamknąć w każdym rozdziale historię jednego człowieka. Najlepszym sposobem na to, by wybrać dla siebie idealną kompozycję, jest wcześniejsze czytanie reportaży. Pozwoli to poznać ten gatunek, dostrzec jego możliwości i umiejętnie wykorzystać wkład poprzednich twórców.