Dynastia Piastów – władcy chronologicznie, drzewo genealogiczne, najważniejsze informacje

Kim byli Piastowie?

Piastowie stanowią pierwszą znaną dynastię rządzącą w historii Polski. Legendarne początki tej dynastii są związane z postacią Piasta, uważanego za jej protoplastę. Nazwa „Piastowie” wywodzi się od imienia przypuszczalnego założyciela dynastii, czyli właśnie Piasta. Pierwszym znanym władcą z tej linii był Mieszko I. Piastowie zasiadali na polskim tronie od około 960 roku (chociaż ich międzynarodowe uznanie jako dynastii nastało po przyjęciu chrztu przez Mieszka I w 966 roku) aż do 1370 roku, kiedy to zmarł Kazimierz III Wielki (z przerwą na panowanie Wacława II). Rozgałęzienia linii Piastów trwały na Mazowszu do 1526 roku oraz na Śląsku do 1675 roku. Od czasów synów Bolesława III Krzywoustego, Piastowie zostali podzieleni na różne linie, w tym śląską (pochodzącą od Władysława II Wygnańca), wielkopolską (pochodzącą od Mieszka III Starego) oraz małopolską, mazowiecką i kujawską (pochodzące od Kazimierza II Sprawiedliwego).

• Mieszko I – pierwszy władca Polski. Panował od około roku 960 do roku 992. Za czasów jego panowania Polska przyjęła chrzest w 966 roku.
• Bolesław Chrobry – potomek Mieszka I i Dobrawy. Objął władzę książęcą w Polsce w 992 roku, a w 1025 roku został pierwszym koronowanym królem Polski. Jego udział w zjeździe w Gnieźnie w 1000 roku przyczynił się do powstania arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz ustanowienia trzech biskupstw: w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu.
• Mieszko II Lambert – syn Bolesława Chrobrego. Król Polski od 1025 do 1031 roku, następnie książę Polski w latach 1032-1034. Jako pierwszy władca Polski posiadał umiejętność czytania i pisania. Znał język niemiecki, łacinę oraz grekę.
• Kazimierz I Odnowiciel – był władcą w okresie od 1034 do 1058 roku. W 1037 roku został zmuszony do opuszczenia kraju, lecz powrócił w 1047 roku. Po powrocie zajął się odbudową struktur kościelnych. Pomimo jego wysiłków nie udało mu się przywrócić metropolii gnieźnieńskiej. Aby uniknąć jej likwidacji, powierzył jej zarządzanie Aronowi, który był arcybiskupem krakowskim.
• Bolesław II Śmiały (Szczodry) – w 1058 roku objął rządy i utrzymał się na tronie do 1079 roku. Koronowany na króla Polski w 1076 roku z udziałem papieża Grzegorza VII. Bolesław II kontynuował odbudowę arcybiskupstwa gnieźnieńskiego oraz wspierał fundacje klasztorów i kościołów. W 1079 roku został wygnany z kraju i zmarł na Węgrzech w 1082 roku.
• Władysław I Herman – sprawował władzę w latach 1079-1102. Choć był księciem Polski, nigdy nie zdecydował się na koronację na króla. W roku 1097 dokonał podziału terytorium kraju między swoich potomków.
• Bolesław III Krzywousty – panował od 1102 do 1138. Był potomkiem Władysława I Hermana. Poprzez swoją ostatnią wolę dokonał formalnego podziału kraju na części, wprowadzając zasadę senioratu.
• Władysław II Wygnaniec – żył między rokiem 1105 a 1159. Okres jego panowania trwał od 1138 do 1146 roku. Jako najstarszy syn Bolesława Krzywoustego, został pozbawiony władzy przez swoich dwóch braci i od roku 1146 przebywał na wygnaniu.
• Bolesław IV Kędzierzawy – był władcą Mazowsza od roku 1138, panował na Śląsku między 1146 a 1163 rokiem, oraz objął księstwo sandomierskie w 1166. Ponadto pełnił funkcję księcia krakowskiego i starszego księcia (zwierzchniego) Polski w latach 1146–1173.
• Mieszko III Stary –  był trzecim potomkiem Bolesława Krzywoustego, przyszedł na świat między rokiem 1125 a 1202. Jego okres panowania obejmował lata 1173–1177 oraz ponownie od 1198 do momentu śmierci w 1202 roku.
• Kazimierz II Sprawiedliwy – był najmłodszym synem Bolesława Krzywoustego, nieuwzględnionym w jego testamencie. Jego panowanie trwało od 1177 do 1194 roku.
• Leszek Biały – potomek Kazimierza Sprawiedliwego, żył w okresie między rokiem 1186 a 1227. Jako władca rządził od 1202 do 1227 roku. Zamordowany podczas spotkania w Gąsawie.
• Władysław Laskonogi – syn Mieszka Starego. Książę wielkopolski w latach 1202-1231, książę krakowski w latach 1202-1206 oraz 1228-1231.
• Henryk I Brodaty – był potomkiem Bolesława Wysokiego, władcą Śląska od 1201 do 1238 roku oraz księciem Krakowa od 1231 do 1238 roku.
• Konrad Mazowiecki – potomek Kazimierza Sprawiedliwego, urodził się w 1187 roku i zmarł w 1247 roku. Pełnił funkcję księcia mazowieckiego przez 45 lat, od 1202 roku aż do swojej śmierci. Przez dwa lata, od 1241 do 1243 roku, był także księciem krakowskim.
• Bolesław V Wstydliwy – panował w okresie między 1226 a 1279 rokiem. Jego ojcem był Leszek Biały. Bolesław był księciem mazowieckim od 1243 do 1279 roku.
• Leszek Czarny – był władcą Sieradza od 1261 roku, panował również nad Łęczycą od 1267 roku oraz nad Inowrocławiem w okresie 1273–1278 roku. Później objął rządy w Krakowie i Sandomierzu, rozpoczynając swój panowanie w tych miastach od 1279 roku. Był starszym przyrodnim bratem Władysława Łokietka.
• Przemysł II – objął rządy jako książę wielkopolski w okresie od 1279 do 1295 roku, pełniąc funkcję księcia krakowskiego w 1290 roku, a następnie od 1295 do 1296 roku zostając królem Polski.
• Władysław Łokietek – syn Kazimierza, księcia Kujaw, Łęczycy i Sieradza, żył w okresie od 1260 do 1333 roku. Jego panowanie trwało od 1306 do 1333 roku. W 1320 roku został koronowany na króla Polski w Krakowie, co uczyniło go pierwszym władcą Polski po okresie rozbicia dzielnicowego. Ceremonia koronacyjna odbyła się w katedrze wawelskiej, gdzie arcybiskup gnieźnieński Janisław dokonał koronacji.
• Kazimierz III Wielki – panował od 1333 do 1370 roku i był ostatnim władcom z dynastii Piastów. Kazimierz Wielki nie doczekał się męskiego potomka. Po jego śmierci tron objął jego siostrzeniec, Ludwik Węgierski, otwierając drogę do panowania dynastii Jagiellonów w Polsce od 1386 roku.

Dynastia Piastów w skrócie – najważniejsze informacje

Panowanie dynastii Piastów w Polsce (od około IX do XIV wieku) obejmowało wiele zmian zarówno politycznych, społecznych, jak i kulturowych. Dynastia Piastów odegrała kluczową rolę w kształtowaniu państwa polskiego i jego historii przez wieki. Jej członkowie byli zarówno budowniczymi państwa, jak i uczestnikami licznych wydarzeń historycznych, które wpłynęły na rozwój Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Podczas panowania Piastów nastąpił rozwój instytucji państwowych, takich jak sądownictwo, administracja, czy system monetarny. Mieszko I, uważany za pierwszego historycznego władcę Polski z dynastii Piastów, był odpowiedzialny za chrystianizację Polski i zjednoczenie plemion polskich wokół jednego państwa.

W okresie panowania Piastów rozwijała się również sztuka i architektura. Powstawanie kościołów romańskich i gotyckich, takich jak np. katedra w Gnieźnie czy katedra na Wawelu, świadczy o rozwoju kultury i sztuki w Polsce. Jednym z największych wyzwań politycznych w czasach Piastów było rozbicie dzielnicowe, które polegało na podziale państwa między różne gałęzie rodu Piastów. To prowadziło często do walk o sukcesję i osłabiania władzy centralnej.