Romanowowie to jedna z najbardziej znaczących dynastii w historii Rosji. Pod ich panowaniem, rosyjskie carstwo wzrosło w siłę i stało się jednym z najpotężniejszych imperiów na świecie. Moskwa i Petersburg były głównymi ośrodkami władzy. To właśnie w nich koncentrował się dwór carski i większość decyzji politycznych podejmowanych przez cara i jego otoczenie. Od momentu objęcia tronu przez Michała Romanowa w 1613 roku, aż do tragicznych wydarzeń nocy z 16 na 17 lipca 1918 roku, kiedy to ostatni car Mikołaj II został rozstrzelany wraz z całym swoim rodem, historia tej dynastii była pełna wspaniałych osiągnięć, ale także tragedii, które warto poznać.
Dynastia Romanowów – najważniejsi przedstawiciele
Władcy z dynastii Romanowów zasiadali na tronie rosyjskim przez ponad trzy stulecia, odciskając tym samym niezatarty ślad w tym kraju i wpisując się trwale w historię Europy i świata. Do ich najważniejszych przedstawicieli należą:
- Michał I Romanow – został wybrany w 1613 roku na cara Wszechrusi przez Sobór Ziemski złożony z mieszczan i szlachty rosyjskiej, kończąc tym samym okres „Wielkiej Smuty”, który trwał od śmierci cara Fiodora Rurykowicza. W czasie swoich rządów zakończył wojny ze Szwecją oraz Rzeczypospolitą. Władzę sprawował do roku 1645. Za jego sprawą Romanowie zostali wyniesieni na tron carski.
- Aleksy I Romanow – syn cara Michała. Sprawował władzę po jego śmierci w latach 1645-1678. Był ojcem trzech kolejnych carów z dynastii Romanowów – Fiodora III, Iwana V i Piotra I Wielkiego. Zawarł w 1654 roku w Perejasławiu unię z Ukrainą, co oznaczało nową wojnę z Polską.
- Fiodor III Romanow – car Rosji w latach 1676 – 1682. Wprowadził szereg reform w państwie, umocnił pozycję Rosji na Ukrainie i uzyskał na stałe Kijów od Rzeczypospolitej. Po jego śmierci obwołano carami dwóch jego braci Iwana oraz Piotra. Ze względu na ich młody wiek, władzę faktyczną sprawowała przez 7 lat Zofia Romanowa.
- Zofia Romanowa – siostra cara Fiodora, po którego śmierci obwołano carami dwóch jego braci Iwana oraz Piotra. Ze względu na ich młody wiek, władzę faktyczną sprawowała przez 7 lat Zofia. Podjęła także nieudaną próbę przejęcia formalnej władzy carskiej i została zesłana do klasztoru.
- Piotr I Wielki – car rosyjski od roku 1682, cesarz od 1721. Mąż Katarzyny I i ojciec Aleksego, którego wtrącił do więzienia w obawie o swoją władzę, doprowadzając tym do jego śmierci. Zdobył porty w Azowie i na Morzu Bałtyckim, skończył z niekwestionowaną szwedzką supremacją na Bałtyku, rozpoczął przemianę Rosji w wielkie imperium i przeprowadził rewolucję kulturalną.
- Katarzyna I – druga żona Piotra I od roku 1712. Po śmierci męża samodzielnie sprawowała rządy w latach 1725 – 1727.
- Piotr II Romanow – wnuk Piotra I, ostatni potomek męskiej linii z dynastii Romanów. Rządził w latach 1727-1730. Zmarł na ospę, na którą prawdopodobnie został zarażony umyślnie.
- Anna Iwanowa – daleka krewna Piotra II, cesarzowa Rosji w latach 1730-1740 i księżna Kurtlandii i Semigalii w latach 1711-1731. Po jej śmierci władzę sprawował Iwan VI Romanow przez zaledwie rok.
- Elżbieta Romanowa – młodsza córka Piotra I i Katarzyny. Sprawowała władzę w latach 1741-1762. Za jej panowania trwała wojna siedmioletnia.
- Piotr III (Karol Piotr Ulryk) – cesarz Rosji od 5 stycznia do 9 lipca 1762 roku. Mąż Carycy Katarzyny II, która zawiązała spisek przeciwko niemu i doprowadziła do jego obalenia.
- Katarzyna II Wielka – księżniczka anhalcka, samodzielna cesarzowa Rosji, która przejęła tron w latach 1762-1796. Rządziła żelazną ręką, tłumiąc krwawo wszelkie oznaki buntu. Była współodpowiedzialna za rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
- Paweł I Romanow – syn Piotra III i Katarzyny II, cesarz Rosji w latach 1796–1801. Zginął zamordowany przez spiskowców.
- Aleksander I Romanow – syn Pawła I i starszy brat księcia Konstantego oraz Mikołaja. Cesarz Wszechrusi w latach 1801-1825, wielki książę Finlandii w 1809-1825, król Polski w 1815-1825.
- Mikołaj I Romanow – brat Aleksandra I, cesarz Rosji w latach 1825-1855, wielki książę Finlandii 1825 – 1855, król Polski 1825-1831.
- Aleksander II Romanow – syn Mikołaja I, cesarz Wszechrusi, wielki książę Finalndii i król Polski w latach 1855-1881. Za jego jego panowania doszło do wybuchu powstania styczniowego.
- Aleksander III Romanow – cesarz Wszechrusi, wielki książę Finalndii i król Polski w latach 1881-1894.
- Mikołaj II Romanow – syn Aleksandra III i Marii Fiodorowny, cesarz Wszechrusi, wielki książę Finalndii i król Polski w latach 1894-1917. Za jego panowania doszło do wybuchu rewolucji lutowej. W nocy z 16 na 17 lipca 1918 roku wraz ze swoją rodziną został zamordowany w Jekaterynburgu przez bolszewicki oddział Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy, czyli Czeki. Jego następcą miał zostać syn Michał II Romanow, ale odmówił. Był ostatnim carem Rosji z dynastii Romanowów.
Dynastia Romanowów – drzewo genealogiczne
Romanowie byli powiązani z rodem Rurykowiczów osobą Nikity Romanowicza Zacharyna, szwagra Iwana IV Groźnego. W linii męskiej dynastia wygasła w 1730 roku, po czym nazwę rodu przyjął spowinowacony z Romanowami niemiecki ród Holstein-Gottorp. Drzewo genealogiczne rodziny Romanowów jest bogate i pełne interesujących postaci:
Dynastia Romanowów – ciekawostki
Dynastia Romanowów zaczynała swoją karierę w strachu i obawie o własne przetrwanie. Większość jej przedstawicieli nie umarła śmiercią naturalną, ale stała się ofiarą makabrycznych morderstw. Poznaj inne ciekawe i mroczne fakty o tej legendarnej rosyjskiej dynastii:
- Car Paweł I zginął z rąk spiskowców, którzy pod wpływem alkoholu wtargnęli do Pałacu Zimowego i chcieli zmusić go do abdykacji. Władca odmówił, w wyniku czego jego twarz została zmasakrowana. Ostatecznie został uduszony szarfą.
- Katarzyna II chcąc dopiec papieżowi, który był przeciwnikiem rozbiorów, zakazała przeprowadzania kasaty na przejętych rok wcześniej ziemiach Rzeczypospolitej. W wyniku tego działania uratowała zakon jezuitów.
- Iwan VI został carem jako niemowlę w 1740 roku. Po kilku miesiącach został internowany i więziony w twierdzy w Szlisserburgu. Zginął zamordowany przez strażników podczas próby jego uwolnienia przez spiskujących przeciw Katarzynie II.
- Car Paweł I był synem Piotra III i Katarzyny II. Wierzył jednak, że jego biologicznym ojcem był Stanisław Poniatowski.
- Car Aleksander I przez ponad półtorej dekady miał polską kochankę Marię Naryszkiną, córkę targowiczanina Antoniego Czetwertyńskiego.
- Piotr Wielki fascynował się usuwaniem zębów. Wykonywał nawet medyczne eksperymenty na bojarach. W większości kończyły się one tragicznie. Wydał także zakaz noszenia bród.
- Car Aleksander II przeżył sześć zamachów na swoje życie. Umarł w wyniku odniesionych ran w czasie siódmego zamachu, kiedy to polski student Ignacy Hryniewiecki cisnął ładunek wybuchowy pod jego nogi.
- Aleksy, jedyny syn Mikołaja II i Aleksandry, cierpiał na hemofilię, czyli dziedziczną niewydolność krzepnięcia krwi.
- Po zabiciu Mikołaja II, bolszewicy zajęli się także jego dalszymi krewnymi uwięzionymi w szkole w Ałapajewsku. Zawieźli ich do kopalni i zepchnęli do 20-metrowego szybu. Tych, którzy przeżyli upadek, dobijano granatami ręcznymi i płonącymi gałęziami.
- Chociaż uważa się, że Romanowowie rządzili Rosją do 1917 roku, to jednak w istocie dynastia ta wygasła w 1762 roku wraz ze śmiercią Elżbiety I. Ostatnim męskim przedstawicielem dynastii był natomiast Piotr II, który zmarł w 1730 roku.
Dynastia Romanowów – najważniejsze informacje
Dynastia Romanowów rozpoczęła swoje panowanie w Rosji w 1613 roku, kiedy to Michał Romanow został wybrany na cara Wszechrusi przez sobór ziemski złożony z mieszczan i szlachty rosyjskiej. W czasie koronacji miał tylko 17 lat, a wejście na tron było dla niego bardzo trudnym zadaniem, ponieważ najpierw trzeba było usunąć polską załogę, która strzegła Kremla.
Panowanie Romanowów było okresem istotnych przemian zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Piotr I Wielki przeprowadził rozległe reformy modernizacyjne, mające na celu wzmocnienie pozycji Rosji jako europejskiej potęgi. Inicjatywa ta obejmowała nie tylko budowę nowej stolicy, Petersburga, ale również otwarcie Rosji na kontakty z Zachodem oraz gruntowną reorganizację armii. Dodatkowo Piotr miał też wpływ na wprowadzenie wielu nowych zwyczajów i obyczajów.
Osobliwością rządów Rosji było to, że na tronie zasiadały aż cztery kobiety: Katarzyna I, Anna i Elżbieta z dynastii Romanowych oraz Katarzyna II. Rządy Katarzyny II to okres, w którym Rosja wzrosła do rangi europejskiego mocarstwa. Terytorium kraju znacząco się powiększyło, a państwo osiągnęło nowy poziom kultury i intelektualnego rozwoju. Cesarzowa patronowała także sztuce i literaturze, wspierając Rosyjską Akademię Nauk oraz inicjując szereg reform.
Aleksander I doprowadził swoje wojska do Paryża i odegrał kluczową rolę w kształtowaniu zasad, które zostały przyjęte podczas Kongresu Wiedeńskiego. To wydarzenie miało decydujący wpływ na ustanowienie nowego porządku europejskiego na kolejne dziesięciolecia, znane jako Święte Przymierze. W ramach imperium rosyjskiego powstało wówczas autonomiczne Królestwo Polskie, a carowie Rosji przyjęli tytuł królów polskich.
Klęska w wojnie krymskiej, toczącej się przeciwko Turcji, Anglii i Francji w 1855 roku, gdzie zmarł Mikołaj I, stała się bodźcem dla Aleksandra II do przeprowadzenia reform. W ramach tych zmian zniesiono poddaństwo chłopów, wprowadzono samorząd szlachecki oraz ustanowiono niezawisłe sądownictwo. Jego zamordowanie przez rewolucjonistów z Narodnej Woli spowodowała wprowadzenie przez Aleksandra III polityki nacjonalistycznej i nasilenie tendencji rusyfikacyjnych.
Upadek dynastii Romanowów nastąpił w wyniku rewolucji bolszewickiej w 1917 roku. Bolszewicy obalili carat, a Mikołaj II razem ze swoją carską rodziną został uwięziony i ostatecznie rozstrzelany w 1918, kładąc kres ponad trzystuletniej historii Romanowów w Rosji.