Mit o Dedalu i Ikarze – bohaterowie
Mitologia grecka pełna jest fascynujących historii i mitów, a jednym z najbardziej znanych jest mit o Dedalu i Ikarze. Do jego czołowych postaci zaliczają się:
- Dedal – ateńczyk, mąż Naukrate i ojciec Ikara, uciekł z rodzimego kraju po zabiciu swojego siostrzeńca Talosa. Był wszechstronnym artystą i pomysłowym wynalazcą. Pracował na dworze króla Krety, a następnie u króla Kakalosa na Sycylii. Stworzył m.in. świder, grundwagę i siekierę. Zbudował także labirynt i świątynię Apolla. To człowiek rozważny i rozsądny, który potrafi przewidzieć niebezpieczeństwo.
- Ikar – syn Dedala i Neukrate. Towarzyszył ojcu w trakcie pobytu na Krecie. Był młodzieńcem głodnym wrażeń i przygód. W czasie ucieczki z wyspy nie posłuchał zakazu i wzleciał za blisko słońca. Zginął w morzu, które na jego cześć nazwano ikaryjskim. Jest symbolem nierozwagi, lekkomyślności i zbyt dużych pragnień, które prowadzą do klęski.
- Minos – syn Zeusa i Europy, brat Radamantysa i Sarpedona, mąż Pazyfae, ojciec Ariadny, Androgeosa, Glaukosa, Deukaliona, Fedry, Akalle i Katreusa. Był jednym z najsłynniejszych królów w mitologii greckiej. Potężny i zdolny władca Krety. Po śmierci został jednym z trzech sędziów w Hadesie.
- Pazyfae – królowa Krety i żona Minosa. Uchodziła za córkę boga Heliosa i okeanidy Perseidy. W wyniku klątwy rzuconej przez Posejdona zakochała się w świętym byku i urodziła Minotaura.
- Minotaur – bestia, potomstwo Pazyfae i pięknego byka. Żywił się ludzkim mięsem. To właśnie dla niego powstał słynny labirynt, który znajdował się pod pałacem w Knossos. Zabity przez Tezeusza z pomocą Ariadny.
Mit o Dedalu i Ikarze – plan wydarzeń
Oto główne punkty mitu o Dedalu i Ikarze, które zawierają najistotniejsze wydarzenia tej tragicznej historii:
- Dedal buduje na Krecie labirynt dla Minotaura
- Król Minos zabrania opuścić wyspę
- Dedal konstruuje skrzydła
- Przestroga ojca przed podróżą
- Ucieczka z Krety
- Ikar łamie zakaz i wznosi się zbyt wysoko
- Wosk na skrzydłach Ikara roztapia się
- Ikar spada do morza i tonie
- Rozpacz po stracie syna
- Przybycie Dedala na Sycylię.
Mit o Dedalu i Ikarze w kilku zdaniach – krótkie streszczenie mitu
Dedal był wszechstronnym artystą i budowniczym. Pewnego razu król Krety, zwany Minosem, zlecił mu wybudowanie labiryntu dla Minotaura. Bohater bardzo tęsknił za swoją ojczyzną, więc gdy tylko zakończył zadanie, postanowił wrócić do domu. Nie spodobało się to Minosowi, który obawiał się wyjawienia jego tajemnic i zabronił opuszczać mu wyspę. Dedal wpada więc na pomysł ucieczki i skonstruowania skrzydeł z piór, które skleił woskiem. Następnie wraz ze swoim synem ucieka, ale wpierw ostrzega go przed lotem zbyt blisko morza i słońca. Ikar łamie zakaz ojca i postanawia wzbić się wyżej, co skutkuje roztopieniem wosku przez słońce. W konsekwencji spada i tonie w morzu. Dedal zaś cały i zdrowy dociera na Sycylię.
Mit o Dedalu i Ikarze – streszczenie szczegółowe
Minos był mądrym i sprawiedliwym królem, który władał Kretą. Jego żoną była Pazyfae. Kobieta urodziła mu Minotaura, pół człowieka, pół byka. Stanowił on karę boską za dokonany przez chciwego władcę podstęp na Posejdonie. Potwór żywił się ludzkim mięsem i budził ogromny postrach wśród mieszkańców wyspy, dlatego zadecydowano, aby zamknąć go w miejscu bez wyjścia.
Poprosił o pomoc Dedala, wielkiego architekta, rzeźbiarza i wynalazcę, który zgodził się na wykonanie labiryntu z mnóstwem zakrętów i ślepych korytarzy. Ktokolwiek tam wszedł, nie mógł już znaleźć drogi powrotnej. Przez ten czas król Krety zaprzyjaźnił się z Dedalem i zwierzał mu się w wielu tajemnic. Jednakże z czasem budowniczy zaczął tęsknić za rodzimą ojczyzną i zdecydował wrócić do Aten wraz z synem Ikarem. Minos nie chciał się na to zgodzić, ponieważ obawiał się o wyjawienie ważnych sekretów państwa.
Dedal postanowił zatem skonstruować skrzydła z ptasich piór sklejonych woskiem, które pozwolą im wydostać się z wyspy. Przed wyprawą poinformował Ikara, aby leciał równo między niebem a ziemią. Zabronił wznosić się zbyt blisko słońca, ponieważ wosk mógłby się stopić oraz zbyt blisko morza, aby pióra nie nasiąknęły od bryzy morskiej. Zafascynowany lotem i pewny swoich umiejętności młodzieniec zlekceważył słowa ojca i wzbił się zbyt wysoko. Żar słońca roztopił wosk na skrzydłach, przez co Ikar spadł do morza i utonął. Bezradny i zrozpaczony Dedal udał się samotnie w dalszą drogę i dotarł do Sycylii. Od tej chwili morze to nazywane jest ikaryjskim, a położona obok wyspa – Ikarią.
Problematyka utworu
Mit o Dedalu i Ikarze nie posiada konkretnego autora, ale znajduje swoje omówienie w języku polskim w „Mitologii” Jana Parandowskiego. Jest to historia o przekraczaniu granic ludzkiego doświadczenia poprzez sztukę. To właśnie dzięki niej główni bohaterowie mogli wydostać się z wyspy, odlatując na zaprojektowanych skrzydłach.
Dedal i Ikar często nazywani są pierwszymi lotnikami. Określenie to wynika z tego, że mit ukazuje ich jako pierwszych, którzy odważyli się podjąć wyzwanie i próbowali unieść się w powietrze. Jednak tragiczny los Ikara przypomina również o konsekwencjach związanych z ludzkim pragnieniem przekraczania granic i ignorowania ostrzeżeń.
Dedal zostaje przedstawiony jako artysta o świadomych umiejętnościach, który jednocześnie pełni role troskliwego ojca i nauczyciela. Musi jednak przyznać Ikarowi prawo do samodzielności. Nie jest w stanie przejąć ani zapobiec jego losowi, ponieważ istnieją pewne granice w odpowiedzialności nad drugim człowiekiem.
Mit ten symbolizuje ludzką tęsknotę za wolnością, a także przywiązanie do ojczyzny, które przejawia się w ogromnej determinacji tytułowych bohaterów. Na przykładzie upadku Ikara uczy również, że duża ambicja połączona z nieposłuszeństwem może prowadzić do tragicznych skutków.
Motywy literackie związane z postaciami Dedala i Ikara
Mityczna historia obfituje w różnorodne motywy literackie, które nadają jej głębi i uniwersalności. Kluczowymi z nich jest motyw wolności i motyw tęsknoty za ojczyzną. Dedal i Ikar pragnęli uwolnić się z niewoli króla Minosa i powrócić do ziemi rodzinnej. Ucieczka zakończyła się tragicznie dla chłopaka. Jego postawa stanowi idealny przykład motywu marzyciela. Młody i niedoświadczony Ikar zamarzył o pięknym locie i poczuł się zbyt pewnie, przez co złamał zakaz ojca. Jego upadek i utonięcie w morzu nawiązują zatem do motywu śmierci.
W micie występuje także motyw ojca. Dedal to dobry i kochający rodzic. Próbuje uchronić syna przed lotem i daje mu konkretne rady. Widząc, że Ikar wznosi się zbyt wysoko, nawołuje go, ale jest już za późno. Opłakuje jego tragiczny koniec. Choć był uzdolnionym wynalazcą, musiał zmierzyć się z konsekwencjami swojego wynalazku. Jego rozpacz i żal idealnie obrazują motyw winy.
Na koniec warto tutaj wspomnieć o motywie kary, który jest bardzo popularny w mitologii greckiej i występuje w wielu znanych mitach, takich jak Mit o Syzyfie czy Mit o Prometeuszu. Dedal był powszechnie podziwianym konstruktorem i architektem. W przeszłości zabił swojego siostrzeńca Talosa, któremu zazdrościł wynalezienia piły i koła garncarskiego. W końcu jego wynalazki doprowadziły do katastrofy rodzinnej, co stało się karą dla jego ogromnych ambicji i chęci bycia najlepszym.