Mitologia Cthulhu – co to?
Mitologia Cthulhu to fikcyjny kosmiczny zbiór mitów stworzonych przez Howarda Phillipsa Lovecrafta i rozwijany przez innych pisarzy z kręgu literatury grozy i fantastyki naukowej. Podstawą mitologii Cthulhu jest przekonanie o istnieniu starożytnych, niezrozumiałych i potężnych istot, które istniały na Ziemi przed pojawieniem się ludzkości, a obecnie śpią lub czekają w odległych miejscach kosmosu.
Kim jest H.P. Lovecraft?
Howard Phillips Lovecraft (1890-1937) to amerykański pisarz fantasty i powieści grozy, twórca horroru lovecraftowskiego. Już od najmłodszych lat interesował się mitologią. Dał początek własnemu uniwersum, opierającemu się na ludzkich tendencjach do strachu i wybujałej wyobraźni. W 1928 roku na łamach pisma „Weird Tales” ukazało się jego opowiadanie zatytułowane „Call of Cthulhu” („Zew Cthulhu”), w którym opisał historię istoty zwanej Cthulhu. Przedstawił ją jako mrocznego i ogromnego potwora, o potężnych skrzydłach i głowie przypominającej ośmiornicę. Jego obecność wiązała się z nieopisanym strachem i szaleństwem.
Mitologia Cthulhu – powstanie i historia świata
Mitologia Cthulhu nie jest zorganizowanym systemem wiary, jak tradycyjne religie, ale fikcyjnym tworem literackim, stworzonym przez Lovecrafta i kontynuowanym przez innych autorów. W związku z tym, interpretacje na temat powstania świata i jego związków z Wielkimi Przedwiecznymi mogą być różne.
Według Lovecrafta istnieje wiele wszechświatów. Prawdopodobnie wyłoniły się one z chaosu, który istniał jeszcze przed powstaniem Ziemi i bogów. Z chaosem wiąże się postać Azathotha, Bestii Nuklearnego Chaosu, która stanowi najwyższe z bóstw. Inni bogowie pojawili się dopiero w późniejszym czasie.
Pierwszymi mieszkańcami Ziemi były Starsze Istoty. Miały ok. 2,4 metra wysokości, baryłkowate ciała, liczne ramiona zakończone stopowato, skrzydła i głowy na kształt rozgwiazdy. To one zapoczątkowały życie na Ziemi. Stworzyły galaretowate bryły protoplazmy zwane shoggothami, a z ich nieużywanych komórek powstały pozostałe ziemskie organizmy żywe. Z czasem straciły jednak zdolność do dawania nowego życia. Ostatecznie odeszły do jaskiń. Nad nimi wyrosły potężne góry, w których leży legendarny Kadath. Był to dom bliżej nieopisanych potęg. Dotarł do niego jedynie śmiertelnik Randolph Carter w swoich snach.
Następnie Ziemię osiedliło Cthulhu i jego potomstwo. Założyli oni miasto R’lyeh, które pogrążyło się w odmętach Pacyfiku. Od tego czasu Cthulhu śpi. Kolejno były istoty Mi-Go. Przybyły one z Plutona (Szepczący w ciemności Yuggoth). Wyglądem przypominały grzyby i skorupiaki o pokrytej licznymi mackami głowie i błoniastych skrzydłach. Innymi stworzeniami zamieszkującymi Ziemię była Wielka Rasa, która wyglądem przypominała zwierzęta i rośliny oraz miała stożkowaty kształt.
Mitologia Cthulhu – powstanie i upadek człowieka
W mitologii Cthulhu człowiek jest istotą małą i bezsilną w obliczu potężnych i niezrozumiałych sił kosmicznych. W opowieściach zwykle stara się zrozumieć lub przetrwać kontakt z Wielkimi Przedwiecznymi i innymi kosmicznymi bytami. Z fragmentu powieści „W górach szaleństwa” Lovecrafta można dowiedzieć się, że powstał z nieużywanych komórek shoggothów. Opowiadanie „Wzgórze” mówi za to, że jest potomstwem Tirawy należącego do rasy K’n-yanczyków. Z kolei według „Widmo nad Innsmouth” pochodzi od Ojca Dagona i Matki Hydry.
W mitologii Cthulhu wizja upadku człowieka jest związana z przebudzeniem Wielkich Przedwiecznych, w tym także Cthulhu. Ich obecność często prowadzi do chaosu, zniszczenia i szaleństwa. Koniec świata w mitologii Cthulhu jest zatem zwykle związany z obawą przed powrotem tych starożytnych bytów i ich potężnych wpływów na ludzkość. Niektóre opowieści sugerują, że obudzenie Wielkich Przedwiecznych może prowadzić do całkowitego zniszczenia ludzkości lub przekształcenia jej w służące im marionetki, podczas gdy inne sugerują, że ich obecność może doprowadzić do globalnej anarchii i zagłady.
Mitologia Cthulhu – panteon
W mitologii Lovecrafta bogowie dzielą się na dwie grupy – Bogów Zewnętrznych i Wielkich Przedwiecznych. Głównym źródłem wiedzy o nich stanowi księga „Necronomicon”. Najpotężniejszym z Bogów Zewnętrznych jest Azathoth. Należą do nich też: Nyarlathotep, Yog-Sothoth i Shub-Niggurath. Najbardziej znanym z Wielkich Przedwiecznych jest Cthulhu. Inni to Hastur i Dagon.
Azathoth
Azathoth to najwyższy z bogów, nazywany także chaosem nuklearnym, demonicznym sułtanem, Ślepym Bogiem-Idiotą i Panem Wszechrzeczy. Jego imienia nikt nie wypowiada. Jest ślepy i bezmyślny. Wyglądem przypomina bezkształtną formę macek z jedną ręką dzierżąca flet, którym gra melodię zdolną do tworzenia i niszczenia wszystkiego. Znajduje się w centrum wszechświata lub poza nim, w spirali chaosu. Wokół niego tańczą inni pomniejsi bogowie. Składano mu ofiary z dzieci. Osobiście nie pojawia się w żadnym z opowiadań Lovecrafta, ale zwykle przywoływany jest w kontekście symbolicznym.
Nyarlathotep
Nyarlathotep to Wielki Posłaniec i Dusza Bogów. Jest wysyłany przez Bogów Zewnętrznych do świata ludzi, gdzie wciąga ich w problemy i manipuluje, sprowadzając na nich fatalny koniec. Stwór ten może przyjąć wiele postaci, jednak zawsze pozostają mu dwie szponiaste łapy. Nie ma też własnej twarzy, ale posługuje się 999 maskami. Nyarlathotepa czczą Mi-Go, Gugowie i grzybopodobne potwory księżycowe. Zamieszkuje otchłań pod ziemią. Nazywa się go także pełzającym chaosem.
Yog-Sothoth
W mitologii Cthulhu pojawia się też Yog-Sothoth, jeden z Bogów Zewnętrznych. Stanowi on klucz i bramę do podróżowania w czasoprzestrzeni oraz jest wszechwiedzący. Zwykle występuje w postaci skupiska opalizujących kul. Miał dwóch potwornych półludzkich synów, których urodziła śmiertelniczka. Jeden z nich był pokryty łuskami, miał trąbę, szczątkowe oczy i usta na biodrach. Drugi był zaś wielki i niewidzialny.
Shub-Niggurath
Shub-Niggurath, zwana także „Czarną Kozą z Lasu z Tysiącem Młodych”, jest boginią płodności. To diabelska postać, przypominająca chmurę. Ma czarne macki, ociekające śluzem usta i krótkie, wijące się kozie nogi. Nieustannie wypluwa małe mityczne stworzenia, które albo zostają ponownie pochłonięte, albo uciekają do jakiegoś potwornego życia gdzieś indziej. Osobiście nie pojawia się w żadnym z opowiadań Lovecrafta, ale jest często przywoływana w rytualnych okrzykach, jak: „Iä! Shub-Niggurath!”.
Cthulhu
Imię Cthulhu określa Wielkiego Przedwiecznego, antropoidalnego olbrzyma o pokrytej mackami głowie, ciele z galarety, dużych pazurach i smoczych skrzydłach. Pochodzi ze znajdującej się w 23 mgławicy planety Vhoorl. Tam urodził się jako potomek Nug i Yeb. Śpi w podwodnym mieście R’lyeh na południu Oceanu Spokojnego do czasu, gdy planety ułożą się prawidłowo i przybędzie zniszczyć świat. Potrafi komunikować się z ludźmi poprzez sny, gdzie karmi ich propagandą i w ten sposób tworzy wierną sobie armię. Czcili go Mi-Go, K’n-yanczycy i ludzie. To najbardziej znane bóstwo z mitów Lovecrafta.
Hastur
Hastur jest potężną istotą powiązaną z Żółtym Znakiem, ale wzmianki o nim są bardzo skąpe. Określa się go także „Nieopisywalnym” lub „Tym, którego imienia nie wolno wypowiadać”. Według niektórych interpretacji ciało Hastura stanowi nabrzmiałą, bezkostną formę o ogromnej ilości macek. W innej wersji występuje pod postacią Króla w Żółci z twarzą zasłoniętą maską.
Dagon
Dagon to bóstwo czczone niegdyś w Mezopotamii, szczególnie na terenie dzisiejszej Syrii, które zostało włączone do kultu Cthulhu. Według opisu Lovecrafta Dagon ma postać ryby i czczony jest w Innsmouth. Swoim wyznawcom zapewnia obfitość w ryby, złoto, a nawet nieśmiertelność. Przewodzi Istotom z Głębin, ukrytej ziemnowodnej rasie humanoidalnej, która zamieszkuje ziemskie oceany.
Inne bóstwa w Mitologii Cthulhu
Pozostałymi bóstwami w Mitologii Cthulhu są m.in.:
- Nodens – pan Wielkiej Otchłani, ma siwe włosy i pomarszczone dłonie, jeździ muszlą zaprzęgniętą w delfiny.
- Tsathoggua – bóstwo wymyślone przez Clarka Ashtona Smitha – przyjaciela Lovecrafta, jest czarne, bezkształtne i przypomina ropuchę.
- Hypnos – władca snów, należy też do greckich bogów.
- Ghatanothoa – potworne bóstwo pokryte wypustkami, trąbami, ośmiorniczymi oczami i z pomarszczoną rybią łuską, zamieszkuje w świątyni na szczycie Yaddith-Gho na kontynencie Mu, jego spojrzenie zamienia w kamień.
- Rhan-Tegoth – istota z trojgiem oczu, ssawką jako aparat gębowy, skrzelami, owalnym tułowiem i sześcioma odnóżami, które przypominają węże, wysysa krew ze swoich ofiar.
- Bokrug – Wielka Jaszczurka Wodna, bóg półpłazów Thuum’ha zamieszkujący jezioro.